အီးစထြ့လယါထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢပာ်ဖှိၣ်တခါလၢအီးစထြ့လယါ
ပၢဆှၢအီၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လံၥ်လဲၢ်တၢ်ကွဲးနီၣ်တဘ့ၣ်လၢအရ့ဒိၣ်၀ဲခီဖျိအလုၢ်ဘၢကွံၥ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂၤခဲလၢၥ်
တဖၣ်ဒီးတၢ်ဆီတလဲအီၤလၢ ဘျီၣ်ဒိၣ် တသ့၀ဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်န့ၣ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၁သီ, ၁၉၀၁ ဒီးပၣ်ဃုၥ်၀ဲအဆၢဒိၣ် ၉ ခါလီၤ.
ဖဲထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်ပျဲ၀ဲဘျီၣ်ဒိၣ်လၢကမၤကဲထီၣ်ဒီးဆီတလဲတၢ်သိၣ်တၢ်သီအခါန့ၣ်, ထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်အကစၢ်ဒၣ်၀ဲဆီတလဲအသးသ့ထဲဒၣ်ခီဖျိတၢ်ဟံးန့ၢ်ကမျၢၢ်အတၢ်ဘၣ်သးတခါဧိၤန့ၣ်လီၤ.
နမၤလိအါထီၣ်ဘၣ်ဃးထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသ့ဖဲ Australian Electoral Commission(အီးစထြ့လယါတၢ်ဃုထၢအကီၤမံရှၢၣ်) (AEC) အ ပှၥ်ယဲၤ အပူၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဃုထၢလၢကဆီတလဲအီးစထြ့လယါထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲးစးခိၣ်သ့ၣ်န့ၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ
တၢ်ဟံးန့ၢ်ကမျၢၢ်ဘၣ်သးန့ၣ်လီၤ.ပှၤဃုထၢတၢ်ဖိတဖၣ်တၢ်မၢအီၤလၢကစံးဆၢ၀ဲ ‘မ့ၢ်’ မ့တမ့ၢ် ‘တမ့ၢ်’ လၢတၢ်ဆီတလဲလၢတၢ်ဆှၢနုာ်အီၤတခါအဂီၢ်လီၤ.
ပှၤလၢအနုၥ်ပၣ်ဃုၥ်သ့ခဲလၢၥ်ကဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးလၢတၢ်ဟံးန့ၢ်ကမျၢၢ်အတၢ်ဘၣ်သးအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်၀ဲနကဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးဖဲနမ့မ့ၢ်ပှၤအီၤစထြ့လယါထံဖိကီၢ်ဖိလၢအသးနံၣ်အိၣ် ၁၈ န့ၣ်ဆူအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. နနုၥ်ပၣ်ဃုၥ်မ့ၢ်သ့ဘၣ်ဆၣ်မ့ၢ်တဟ့ၣ်တၢ်ဖးဘၣ်န့ၣ်, နကဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့အီၣ်လိးလၢနကဘၣ်ဟ့ၣ်အီၤသ့၀ဲသ့ၣ်သ့ၣ်လီၤ.
လၢကဆီတလဲအီးစထြ့လယါထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်အခီပညီမ့ၢ်၀ဲတၢ်ဆီတလဲန့ၣ်ကကဲထီၣ်၀ဲတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အံၤကဲထီၣ်ကသ့အဂီၢ်, တၢ်ဆီတလဲလၢတၢ်အဲၣ်ဒိးမၤအီၤန့ၣ်တၢ်ကဘၣ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိၥ်ခီဖျိပှၤဃုထၢတၢ်ဖိတဖၣ်အပှၤနီၢ်ဂံၢ်အအါကတၢၢ်မ့ၢ်၀ဲခံစး(‘double majority’န့ၣ်လီၤ.
